Dag 28 (20 oktober)

Bezoek aan het Tuol Sleng Genocide museum & Killing Field Choeung Ek

BELANGRIJK!!!
Het verhaal van vandaag wordt geen leuk en gezellig vakantieverslag, maar een serieus en (soms zéér) gewelddadig/bloederig verslag van het bezoek aan het Tuol Sleng Genocide museum & Killing Field Choeung Ek. Bedenk voordat je verder leest of je dat wel wil lezen en zien! Er zitten schokkende foto's bij (al heb ik de ergste er nog uit gelaten).
__________________________________________________________________________

Om kwart voor acht worden we met drie tuktuk's opgehaald bij ons hotel. Ze brengen ons naar het Tuol Sleng museum, dat in een wijk verderop ligt. Het verkeer in de stad is erg chaotisch. Stoplichten zijn er niet. Er rijden grote vrachtwagen en SUV's, maar ook fietsen, brommers en tuktuk's, mensen lopen met een kar en natuurlijk voetganges en alles rijd door elkaar. Het recht van de sterkste bepaald wie er voor gaat. Maar binnen een kwartiertje zijn we bij het museum.

Het Tuol Sleng museum was vóór 1975 een schoolcomplex van vier gebouwen. Nadat Pol Pot met zijn Rode Khmer de macht in Cambodja in 1975 had overgenomen moest iedereen Phnom Penh verlaten en naar het platteland toe, om te gaan werken. Het scholencomplex werd omgebouwd tot martelcomplex voor iedereen die als vijand werd beschouwd van het nieuwe bewind. Nadat ze gemarteld waren en bekend hadden dat ze bijvoorbeeld 'spionnen voor de Amerikanen' waren (en iedereen bekende na het martelen) werden ze afgevoerd naar het uitroeiingskamp Choeung Ek (waar we later vandaag heen gaan).

Wie werden er als vijand beschouwd? Iedereen die maar iets te veel zei of dacht of zou kunnen gaan zeggen of denken. Leraren, geleerden, boeren, (hoge) militairen, buitenlanders, boeddistische monnikken, enz. Niet alleen mannen, maar ook vrouwen en kinderen. In totaal zijn er hier zo'n 17.000 mensen gemarteld en afgevoerd naar het uitroeiingskamp Choeung Ek.

In Cambodja zijn trouwens tijdens het bewind van Pol Pot zo'n 3 miljoenen burgers vermoord en dat op een totale bevolking van 7 miljoen. Dat wil zeggen dat ruim 40% van de bevolking in 4 jaar tijd vermoord is. Even ter vergelijking dat zijn alle inwoners van de provincies Groningen, Friesland, Drente, Overijssel en Flevoland bij elkaar!!

We bezoeken eerst gebouw A. Hier werden met name de hoge militairen gemarteld. Deze hadden een grote cel voor hun zelf alleen. De lagere militairen en het 'gewone volk' lagen in zéér kleine cellen (waar je net languit in kan liggen, maar verder ook niet) of ze lagen in grote getale op één zaal. In de verschillende cellen hangen nog foto's van de laatste gemartelden. Deze zijn gemaakt door de Vietnamezen die het Pol Pot bewind verdeven hadden in 1979.

We worden rondgeleid door een vrouw, waarvan haar vader, broer en zus vermoord zijn door het Pol Pot bewind. Zelf heeft ze uiteindelijk met enkele familieleden kunnen vluchten naar Vietnam. Hiervoor heeft ze enkele maanden elke dagen uren lang moeten lopen. Op sommige momenten zie je aan haar dat er nog woede en verdriet in haar zit. Bijzonder dat ze toch deze rondleiding geeft.

In de eerste kamer staat alleen nog het bed waaraan de gemartelde (en later vermoorde) man. Hij ligt aan het bed geketend en heeft over zijn hele lichaam grote wonden en uiteindelijk is zijn hoofd ingeslagen. Onder het bed ligt een grote plas bloed. Op de foto's zie je twee vogels die het vlees van zijn lichaam hebben gegeten. In de volgende kamer is het niet anders. Een man ligt dood op de grond vastgebonden aan zijn bed. Ook overal worden over zijn lichaam. Zijn buik zit vol met brandwonden van sigaretten. In de derde kamer lag een vrouw. Een van de manieren om vrouwen te martelen was haar tempels er met een tang af te knippen. In de vierde (en gelukkig laatste) kamer die we bezoeken ligt weer een man. Hij is meerdere malen met een schep geslagen en uiteindelijk is zijn nek doorgehakt.
Als we al niet wakker waren, zijn we het nu wel.

We lopen door naar gebouw B. Hier hangen zeer veel foto's van alle mensen die hier gemarteld zijn. De Rode Khmer hield heel goed bij wie hier als 'verrader' gezeten hadden. Ook liggen in een van de kamers de ijzeren stangen met daaraan de schakels waarin de enkels van de gevangen werden gedaan zodat ze niet konden ontsnappen. Voor de kleine cellen was dit een kleine stang met twee ijzeren schakels. Voor de grote slaapzalen waren dit stangen van meerdere meters waarin gevangen aan beide zijden met hun voeten naar elkaar toe vast gemaakt konden worden. Een toilet is er niet, ze hebben allemaal een kleine ijzeren box waar ze alles in moesten doen.

Ze zaten trouwens de hele dag geketend, behalve als ze moesten komen voor verhoor (lees: gemarteld worden). In Blok C vinden we een aantal martelwerktuigen. Hamers, bijlen, stroomdraad, bamboeknuppels, en nog veel meer. Maar ook hebben ze een grote bak staan waar gevangen in geketend werden en dan de bak vol met water werd gezet. Dit bijna laten verdrinken kan ook door onderste boven met een katrol opgehezen te worden en dan met je hoofd in een ton vol met water naar beneden gelaten te worden. Ook staat er nog een werktuig waarmee heel gemakkelijk de vinger en teennagels uitgetrokken konden worden of nog makkelijker de vingers of tenen afgesneden konden worden.

Hierbij laat ik het bij voor wat betreft het Tuol Sleng museum. Maar ik neem aan dat jullie een indruk hebben gekregen van hoe het er aan toe ging.

Om alles even te laten we bezinken rijden we naar een koffiehuis voor een goed kopje koffie (eventueel met gebak). Een half uurtje later brengen de tuktuk's ons naar het Killing Field Choeung Ek, dat even buiten de stad ligt. We krijgen eerst een rondleiding over het terrein rond het monument dat hier voor de slachtoffers is gebouwd.

Eerst krijgen we wat borden te zien, waar in het verleden de 'losplaats' was voor de gevangen, het gebouw stond met de chemicaliën. Deze chemicaliën (DDT) waren nodig om de stank van de doden te maskeren én om de mensen te doden in het geval dat ze levend werden begraven. In de meeste gevallen werden ze eerst met bamboeknuppels doodgeslagen en daarna in een massagraf gegooid. Een andere makkelijke truc om iemand te doden is om het schors van een palmboom te gebruiken. Deze zijn namelijk vlijmscherp en kan je makkelijk iemands nek mee doorsnijden.

En dacht je dat het niet gruwelijker kon, komen we aan bij een boom. Tegen deze boom werden de baby's voor de ogen van hun moeders letterlijk kapotgeslagen voordat ze in het graf gegooid werden. De moeders werden vaak nog verkracht voordat zij vermoord werden. Dan is er ook nog een graf waar 166 mensen in terug gevonden werden, maar dan zonder hoofd. Als klap op de vuurpijl krijgen we nog de opmerking uit te kijken waar welopen, want overal komen als het geregent heeft tanden en kleine botten naar boven. En geregent heeft het hier de laatste weken. We zien hier en daar nog wat tanden, kiezen en kleine stukjes bot liggen. Ook liggen er hier en daar nog kleren die de mensen uit moesten trekken voordat ze vermoord werden.

Vervolgens bezoeken we het herdenkingsmonument dat eind jaren '90 is gebouwd. Dit is een grotendeels glazen gebouw, waarin 17 lagen zijn gemaakt. Op de onderste laag liggen de kleren. Op laag 2 tot en met 9 de schedels en op de lagen daarboven alle boten, gesorteerd naar het soort bot.

Als laatste bekijken we een documantaire in het er naast gelegen museum. Deze verteld in het kort nog eens alles wat we vanmorgen hebben gezien. Van het Pol Pot bewind is slechts één iemand berecht. En dat was pas begin dit jaar. Pol Pot is in de jaren '90 overleden aan 'malaria'. Hij is nooit berecht, maar heeft alleen levenslange huisarrest gekregen.

Hiermee komt er een eind aan onze excursie van vandaag.
Een gruwelijke en indrukwekkende excursie.

Hiermee komt trouwens ook een einde aan deze vakantie! Morgenmiddag gaan we richting het vliegveld en dan vliegen we van Phnom Penh naar Bangkok. Van Bangkok naar Franfurt en dan nog eens van Frankfurt naar Amsterdam, daar hopen we vrijdag rond half 11 aan te komen.

Vanavond gaan we nog één keer met z'n allen uit eten om het einde van een fantastische vakantie te 'vieren'. Daarmee krijgt vandaag toch nog een soort van 'Happy End'.